نظریات علمای حقوق یکی از منابع این دانش است. مبحث دعاوی مالی و غیرمالی از دید استادان این رشته به دور نمانده و این دیدگاه وجود دارد که اگر حق مورد نزاع از حقوق مالی باشد، دعوا مالی و اگر غیرمالی باشد، دعوا نیز غیرمالی محسوب می شود. براین اساس، در صورتی که خواسته قابل تقویم به پول باشد، دعوا مالی و چنانچه قابل تقویم نباشد، دعوا غیرمالی است. و سرانجام این که اگر خواسته مال بوده و نتیجه حاصل از دعوا دسترسی به مال باشد، دعوا مالی و چنانچه دعوا به طور مستقیم چنین نتیجه ای را در بر نداشته باشد، این دعوا غیرمالی خواهد بود.

از آنجا که پیش از تصویب قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹، درباره میزان هزینه دادرسی برخی دعاوی به این اعتبار که مالی هستند یا غیرمالی، مباحثی میان قضات مطرح می شد و پس از تصویب قانون مذکور نیز علاوه بر هزینه دادرسی، آثار دیگری بر این دعاوی مترتب گردید، این امر گفتمان های متعددی را میان قضات به وجود آورد.
قانون گذار بر شناخت و تفکیک دعاوی مالی از غیرمالی 9 اثر متفاوت را مترتب کرده است. هنگامی که از تمییز دعوای مالی و غیرمالی 9 اثر متفاوت استخراج می گردد، باید برای شناخت این دعاوی از یکدیگر نیز اهمیت لازم را قائل شد. باوجود شباهت هایی که میان دعاوی مالی و غیرمالی وجود دارد، تفاوت های موجود بین این دعاوی را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:
۱- تفاوت در سن مدعی برای اقامه دعوا
۲- تفاوت در تقویم خواسته
۳- تفاوت در هزینه دادرسی
۴- تفاوت در هزینه های خدمات وکالت
۵- تفاوت در گواهی گواهان
۶- تفاوت در هزینه های اجرایی
۷- تفاوت در نتیجه قرار قبولی اعاده دادرسی
۸- تفاوت در نتیجه درخواست فرجام
۹- تفاوت در ارجاع به داوری

دعاوی مالی و غیرمالی یکی از تقسیمات دعاوی در نظام حقوقی ایران است. دعاوی منقول و غیرمنقول به شرح مذکور در ماده ۲۰ قانون مدنی ایران و دعاوی دینی و عینی به شرح مندرج در ماده ۲۳۲ قانون امور حسبی نیز از جمله دیگر تقسیم های دعاوی به شمار می روند. اما تفاوت هایی که میان دعاوی مالی و غیرمالی در قانون بیان شده است، اهمیت شناخت این دعاوی را آشکار می سازد. از آنجا که ملاک های ارائه شده در دکترین حقوق و نشست های قضایی قضات، ملاک های ارشادی و مشورتی هستند، برای جلوگیری از تشتت رویه ها که منجر به بروز اختلاف در عملکرد دادرس در موارد تفاوت این دعاوی می شود، شایسته است قانون گذار به طور مشخص ملاک شناخت این دعاوی از یکدیگر را بیان نماید.