بیع یک اصطلاح فقهی و حقوقی است که به معنای خرید و فروش است . عقد بیع در قانون مدنی به این صورت تعریف شده است : ” بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم ” . از این تعریف بر می آید که عقد بیع یک عقد معوض است . این تعریف یعنی وقتی دو نفر باهم عقد بیع منعقد می کنند ، یکی از دو نفر متعهد می شود مالی را به دیگری واگذار کند و در مقابل ، دیگری در ازای آن پولی را پرداخت می کند .

مثلا فروشنده خانه اش را در ازای مبلغ مشخصی به خریدار واگذار می کند . با این توصیف ، برای آشنایی با عقد بیع یا قرارداد خرید و فروش ، ابتدا باید ارکان آن را بشناسیم .

ایجاب و قبول

اولین رکن تشکیل دهنده عقد بیع ، ایجاب و قبول است . ایجاب و قبول در عقد بیع به معنای توافق فروشنده و خریدار در مورد قرارداد خرید و فروش است . ایجاب اولین مرحله از انعقاد یک قرارداد خرید و فروش است . ایجاب یعنی پیشنهاد فروش از طرف فروشنده ؛ مثل اینکه فروشنده ای خانه خود را در بنگاه معاملات برای فروش قرار می دهد .

این کار فروشنده به معنی این است که قصد فروش خانه خود را دارد . بعد از این ، خریدار نیز با پذیرش پیشنهاد فروش از فروشنده ، مرحله قبول را شکل می دهد . پس ایجاب به معنای پیشنهاد فروش از طرف فروشنده و قبول ، به معنای پذیرش پیشنهاد فروش از طرف خریدار است .

خریدار و فروشنده در عقد بیع

عقد بیع مانند هر عقد دیگری باید شرایط صحت معامله را داشته باشد . یکی از این ارکان ، اهلیت دو طرف معامله است . رکن بعدی عقد بیع ، دو طرف این قرارداد هستند . خریدار و فروشنده دو طرف اصلی در عقد بیع هستند که به آنها متعاملین یعنی دو طرف عقد بیع یا منعقد کنندگان قرارداد نیز گفته می شود .

در اصطلاح حقوقی به فروشنده ( بایع ) و به خریدار ( مشتری ) گفته می شود . بایع و مشتری باید اهلیت انعقاد قرارداد را داشته باشند ؛ یعنی باید عاقل ، بالغ و رشید باشند و همچنین هر دوی طرفین عقد بیع باید برای انعقاد عقد بیع ، قصد و رضایت کامل داشته باشند .

مال فروخته شده در عقد بیع

سومین رکن تشکیل دهنده عقد بیع ، وجود یک مال برای فروش است . به این مال در اصطلاح حقوقی ، مبیع گفته می شود . مبیع کالایی است که فروشنده به خریدار می فروشد و یا خریدار آن را از فروشنده خریداری می کند . این مال ( یعنی مبیع ) باید شرایط مال مورد معامله را از قبیل قابلیت خرید و فروش و انتقال ، قابلیت تسلیم ، مالیت داشتن و … را نیز داشته باشد تا بتوان آن را مورد خرید و فروش قرار داد .

ثمن در عقد بیع

رکن بعدی در عقد بیع ، ثمن است . به طور کلی ، ثمن به معنای بهایی است که ضمن معامله و عقد بیع ، مشخص می شود تا خریدار آن را در ازای مبیع ، به فروشنده بپردازد . لذا ثمن را باید مشتری به فروشنده بپردازد و مبیع را باید فروشنده به بایع تسلیم نماید .